Bielistka siwa (Leucobryum glaucum) to jeden z najpospolitszych w Polsce mchów, w dodatku łatwy do identyfikacji. Białozielone darnie przypominają poduszeczki rozsiane po lesie tu i tam - zwłaszcza w miejscach suchych, na skarpach, piachu, ścieżkach itd. To gatunek pionierski. Bardzo rzadko wytwarza sporofity. Przyznam, że wraz z @marcinklisz wypatrywaliśmy jej puszek od dawna. Owszem, zdarzały się puszki wyrastające z kępy bielistki, tyle że... nie były to puszki należące do niej! Inne mchy korzystają z tego, że bielistka zasiedla niegościnny teren. Gdy pojawia się więcej wilgoci, chętnie przerastają jej kępy i same (często ledwo widoczne) produkują wystające ponad bielistkę sety z puszkami. Łatwo wtedy o pomyłkę.
Jednak kępa znaleziona przez Marcina nie pozostawiała wątpliwości. Po pierwsze, kształt puszek przypominających stado wkurzonych łabędzi. Po drugie, prostym sposobem przekonania się, z czego wyrasta puszka, jest po prostu delikatne oddzielenie łodyżki z setą od reszty darni i obejrzenie jej pod lupą.
Kępa była olbrzymia - łącznie ponad metr średnicy - i bardzo gęsto pokryta puszkami. Powoli zanikała, poprzerastana innymi, konkurencyjnymi gatunkami mchów i roślin zielnych.
Robin Wall Kimmerer, amerykańska profesor briologii, w swojej książce „Gathering moss” poświęca wiele uwagi strategiom rozmnażania u mchów. Te gatunki, które żyją w stabilnym środowisku, najczęściej rozmnażają się wegetatywnie, nie mając potrzeby inwestowania w ryzykowne, bo nie zawsze uwieńczone sukcesem, rozmnażanie płciowe. Rozmnażanie przez rozmnóżki (lub fragmenty rośliny) działa na krótszy dystans, ale pozwala w dość pewny i bezpieczny sposób zagęszczać kępy i rozrastać się na boki. Z kolei rozmnażanie płciowe jest chętnie wybierane przez gatunki o niepewnym bycie, np. ruderalne - szybkie wytworzenie set zapewnia transport zarodników na dużą odległość, a także genetyczną zmienność i zasiedlenie nowych terenów. Stąd takie gatunki jak zęboróg purpurowy albo skrętek wilgociomierczy pokrywają się dosłownie kożuchem puszek, ustawionych gęsto jedna obok drugiej.
Napotkana kępa bielistki wydaje się potwierdzać tę teorię - jako kępa iście królewskiej wielkości, stara i „schyłkowa” z racji konkurencji innych roślin, zdecydowała się wyprodukować puszki, dając swoim genom szansę na daleką ekspansję.
(Zdjęcia 1 i 3 pokazują konkurencyjny mech wyrastający z kępy bielistki, zdjęcie 4 - pojedyncze łodyżki z setami, zdjęcie 5 - próbowałam uchwycić całą kępę, jest tak poprzerastana m.in. borówką, że prawie jej nie widać.)
Big and probably old clump of Leucobryum glaucum, slowly disappearing because of competition of other species, found by @marcinklisz
Comments
Add a Comment